Podsumowanie akcji #RatujBiznes – realna pomoc dla przedsiębiorców?

Powoli milkną echa tarczy antykryzysowej. Zakończyła się również akcja Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców - Ratuj Biznes, w której moja kancelaria miała przyjemność brać udział. W związku z tym nasuwają się pytania. Czy przedsiębiorcy trudne czasy mają już za sobą ? Czy też wręcz przeciwnie, powinni szykować się na najgorsze? Niezależnie od odpowiedzi na powyższe pytanie na pewno warto się zastanowić, jak od strony prawnej zabezpieczyć swoje interesy.

W trakcie trwania akcji #RatujBiznes zwróciło się do mnie kilkudziesięciu przedsiębiorców. Tematy rozmów były różnorodne. Część pytań dotyczyła zasad korzystania z rządowej pomocy, jednak wiele problemów wykraczało poza obszar doraźnego wsparcia.Jak się okazało szereg problemów, z jakimi przyszło się zmierzyć przedsiębiorcom wynikał z braku odpowiedniego uregulowania zasad współpracy w umowach.

Po odmrożeniu gospodarki i zastrzyku finansowym od Państwa wielu przedsiębiorcom udało się pokonać przejściowe problemy i uratować biznes. W niepewnych czasach większość firm starała się minimalizować koszty. W tym celu wypowiadano umowy, które nie były niezbędne do funkcjonowania firm. Partnerzy biznesowi, którym udało się osiągnąć porozumienie odraczali płatności lub zmieniali warunki umowy. Prawnicy chcąc uratować klientów z opresji wertowali umowy poszukując zapisów o sile wyższej lub posiłkowali się kodeksową klauzulą nadzwyczajnej zmiany stosunków. Które rozwiązania okazały się skuteczne i czy nadal warto o nich pamiętać?

W obliczu epidemicznego zaskoczenia wielu przedsiębiorców odkryło, że zawarte przez nich umowy, które często przez wiele lat były z sukcesem realizowane, w chwili kryzysu nie gwarantują im oczekiwanego zabezpieczenia. Niektóre podmioty decydowały się na polubowne negocjacje, inne nie mogąc osiągnąć kompromisu postanowiły powołać się na nadzwyczajną zmianę stosunków i wystąpić na drogę sądową. Na podstawie powyższej klauzuli sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy.

Bez wątpienia wybuch epidemii może stanowić podstawę do zastosowania klauzuli nadzwyczajnej zmiany stosunków, jednak dla znacznej części przedsiębiorców istotną rolę odgrywał czas. W tym przypadku zdecydowanie wygrały te podmioty, którym udało się polubownie wypracować kompromis, czy to samodzielnie, czy też przy udziale mediatora. Czas oczekiwania na rozpoznanie sprawy w większych miastach to z reguły co najmniej kilka miesięcy. Dodatkowo sytuacji nie poprawiło ograniczenie pracy sądów. Przez kilka tygodni odbywały się rozprawy wyłącznie w pilnych sprawach. Spowodowało to wydłużenie i tak już niekrótkiego terminu oczekiwania na rozpoznanie sprawy.

Powyżej opisana klauzula nadzwyczajnej zmiany stosunków wynika z przepisów kodeksu cywilnego i nie musi zostać zapisana w treści umowy, aby się na nią powoływać. Należy jednak pamiętać, że nawet w przypadku, gdy powołując się na tę klauzulę udało nam się osiągnąć zamierzony cel, to nie powinniśmy liczyć na jej skuteczność (w odniesieniu do pandemii) w przypadku umów zawieranych obecnie. Istotą zastosowania tzw. klauzuli rebus sic stantibus jest nadzwyczajna zmiana stosunków po zawarciu umowy. Zawierając umowę pół roku po ogłoszeniu pandemii przedsiębiorcy mają świadomość jej wpływu na gospodarkę. Oznacza to, że przedsiębiorcy powinni podejmować zobowiązania adekwatne do sytuacji.

W zależności od tego, po której stronie występujemy, klauzula nadzwyczajnej zmiany stosunków może być nam przydatna albo stanowić przeszkodę w dochodzeniu roszczeń. Jeśli ratujesz biznes i Twój kontrahent uchyla się od wykonania zobowiązania powołując na tę klauzulę warto rozpocząć od sprawdzenia zapisów umowy, bowiem art. 3571 kodeksu cywilnego (stanowiący o klauzuli nadzwyczajnej zmiany stosunków) ma charakter dyspozytywny, co oznacza, że strony mogą w umowie wyłączyć jego stosowanie lub zastąpić go stworzoną samodzielnie regulacją następstw zmiany stosunków (tzw. klauzulą adaptacyjną). Pierwszym krokiem w przypadku powstania sporu, powinna być analiza zapisów umowy pod kątem wyłączeń lub klauzul adaptacyjnych. Warto również zastanowić się, czy zawierając umowy w przyszłości, nie chcemy zmodyfikować lub wyłączyć stosowania klauzuli nadzwyczajnej zmiany stosunków. W umowach już zawartych również możemy wprowadzić zmiany w tym zakresie. Będą one jednak wymagać aneksu zaakceptowanego przez obie strony umowy.

Głównym przedmiotem działalności kancelarii jest świadczenie pomocy prawnej w obszarze prawa cywilnego i gospodarczego. Każdy klient od początku sprawy aż do jej ostatecznego zakończenia otrzymuje kompleksową opiekę radcy prawnego. Osoby zainteresowane skorzystaniem z usług prawnych z zakresu prawa gospodarczego w Swarzędzu zapraszam do kontaktu. Moja kancelaria obsługuje również klientów z Poznania oraz okolic. Zapewniam indywidualne podejście oraz merytoryczne wsparcie w zależności od potrzeb zainteresowanych osób. Zadzwoń 695 703 504 lub napisz mail: kancelaria@skubiszynska.pl.