Spadek po rodzicach - dziedziczenie ustawowe i testamentowe

Wydarzenia ostatnich miesięcy i lęk przed koronawirusem spowodowały, że coraz więcej osób chce uregulować swoje sprawy majątkowe na wypadek śmierci. Pierwsza grupa klientów - spadkodawcy - zastanawia się nad uregulowaniem spraw spadkowych przed śmiercią. Druga grupa, spadkobiercy, myślą nad zakresem otrzymanego spadku po odejściu bliskiej osoby. W obu przypadkach tak samo ważna jest podstawa prawna na bazie której przekazuje się lub otrzymuje spadek. Niniejszy artykuł ma przybliżyć zasady dziedziczenia ustawowego i testamentowego. Do konsultacji indywidualnych serdecznie zapraszamy osoby ze Swarzędza, Poznania, jak i okolic.

Ten tekst może Cię zainteresować, jeśli:

• zastanawiasz się, jak przekazać swój majątek osobom z kręgu rodziny, jak i osobom niespokrewnionym,
• jesteś potencjalnym spadkobiercą i zastanawiasz się w jakiej kolejności dziedziczenia się znajdujesz. Tekst dotyczy nie tylko spadku po rodzicach ale też dalszych krewnych lub osób niespokrewnionych.

Co w sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu? Kolejność dziedziczenia jest uregulowana w kodeksie cywilnym. Zgodnie z ustawą w pierwszej kolejności dziedziczą w równych częściach dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. W praktyce oznacza to, że jako dziecko otrzymasz spadek po rodzicach, wraz z małżonkiem spadkodawcy. W przypadku gdy spadkodawca miał kilkoro dzieci, część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Jeśli spadkodawca nie miał dzieci, spadkobiercami ustawowymi jest małżonek i rodzice spadkodawcy. Jeśli natomiast zmarły nie miał ani małżonka ani dzieci, jego rodzice dziedziczą po połowie. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając dzieci, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom.

Może się również okazać, że spadkobiercami zostaną dziadkowie spadkodawcy: w braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych. Spadkobiercą może zostać również pasierb spadkodawcy, w sytuacji kiedy brak jest małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy. Wtedy spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku. Gdy brak jest członków rodziny wskazanych w ustawie, spadkobiercą zostaje gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.

Częstym przypadkiem, z jakim spotykają się moi klienci jest spadek po rodzicach lub po babci/dziadku. Nawet jeśli dziedziczysz na podstawie ustawy, warto mieć 100% uregulowaną sytuację prawną wynikającą z otrzymania spadku po rodzicach, po babci, wujku czy innych krewnych. Dlaczego? Ponieważ każde przyjęcie spadku uruchamia konsekwencje prawne. Spadkobierca nabywa prawa własności ale również obowiązki z tym związane. Przed przyjęciem spadku warto sprawdzić czy spadkodawca miał zaciągnięte pożyczki, czy spłacał długi w terminie itp. Jeśli mamy sprawdzony stan potencjalnych zobowiązań lub ich brak i jesteśmy gotowi o ubieganie się o przyjęcie spadku to czeka nas kolejny krok. Jest nim wniosek o złożenie o nabycie spadku, który składamy w wydziale cywilnego sądu rejonowego. Więcej na temat wniosku o nabyciu spadku pisałam na blogu.

W sytuacji, w której umiera jeden z rodziców, a drugi pozostaje przy życiu, w przypadku braku testamentu stosujemy ustawowe reguły dziedziczenia opisane powyżej. To zatem, jaki udział odziedziczy dziecko zależy m.in. od tego, czy w chwili śmierci spadkodawca pozostawał w związku małżeńskim. Jeśli tak, niezależnie od liczby dzieci część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Pozostałą część spadku dzielimy między dzieci spadkodawcy. Mówiąc o małżonku, nie uwzględniamy oczywiście byłego małżonka, który rozwiódł się ze spadkodawcą. 

Przykład: Spadkodawca pozostawił żonę i jedno dziecko, oraz nie sporządził testamentu. W takim przypadku zarówno dziecko jak i małżonka nabędą spadek po połowie każdy.

Co istotne, z działem spadku po rodzicu nie musimy czekać do śmierci drugiego rodzica. 

Sporządzając testament spadkodawca może swój majątek przekazać dowolnie wskazanej osobie. Nie musi być to osoba z nim spokrewniona. Testament można sporządzić u notariusza, jednak nie jest to konieczne. Testament można również sporządzić własnoręcznie, bez udziału osób trzecich. Istotne, by z jego treści w sposób jednoznaczny wynikała wola spadkodawcy, był on opatrzony datą i podpisem. W testamencie można dokonać także wydziedziczenia poszczególnych osób, którym zgodnie z ustawą przysługiwałoby prawo do zachowku, jednak spadkodawca chce ich pozbawić tego prawa. Warto pamiętać, że spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. Odwołanie testamentu może nastąpić poprzez sporządzenie nowego testamentu, bądź też zniszczenie dokumentu.

Jak widać, ustalenie kręgu spadkobierców w niektórych sprawach może wymagać dokładnej analizy. W przypadku wątpliwości w zakresie osób powołanych do spadku zapraszam do kontaktu. Kancelaria prowadzi postępowania spadkowe dla klientów ze Swarzędza, Pobiedziska, Poznania oraz okolic.

Prawo spadkowe łączy się z takimi zagadnieniami jak stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku czy kwestie związane z zachowkiem dla najbliższej rodziny zmarłego. Prawo spadkowe to jedna z moich specjalności. Jednym z pierwszych krokiem w przejęciu prawa do spadku jest złożenie w sądzie wniosku o nabycie spadku. Inną kwestią, którą trzeba rozważyć przed sprawie spadkowej jest zachowek.

Jeśli przed rozpoczęciem sprawy spadkowej chcesz polubownie rozwiązać problem z rodziną i innymi spadkobiercami to zapraszam Cię do przeczytania o mediacjach.

Moja kancelaria obsługuje również klientów z Zalasewa, Pobiedzisk, Kostrzyna oraz okolic. Zapewniam indywidualne podejście oraz merytoryczne wsparcie w zależności od potrzeb zainteresowanych osób. Ponadto świadczę konsultacje online z zakresu dziedziczenia ustawowego i spadku po rodzicach. Zadzwoń +48 695-703-504 lub napisz mail: kancelaria@skubiszynska.pl i zapytaj o dostępność terminów na konsultacje.