Ubezwłasnowolnienie osoby starszej

Osoby starsze często zmagają się z różnymi chorobami, w tym schorzeniami będącymi konsekwencją zmian zachodzących w mózgu. Nieracjonalne zachowania osób starszych są powodem troski najbliższych o ich zdrowie, ale także majątek, nad którym osoby te tracą kontrolę. W takich sytuacjach los seniorów można zabezpieczyć poprzez całkowite lub częściowe ubezwłasnowolnienie chorej osoby.

Z chwilą uzyskania pełnoletności uzyskujemy pełną zdolność do czynności prawnych, natomiast małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Skutkuje to możliwością pełnego decydowania o sobie i swoim majątku od ukończenia 18 roku życia. Ubezwłasnowolnienie skutkuje pozbawieniem albo ograniczeniem zdolności do czynności prawnych, tym samym osoba ubezwłasnowolniona nie może, albo może jedynie w ograniczonym zakresie podejmować decyzje w sferze prawnej.

Nie każda choroba osoby starszej uprawnia najbliższych do wystąpienia do sądu z wnioskiem o ubezwłasnowolnienie. Kodeks cywilny określa, że ubezwłasnowolnienie może dotyczyć wyłącznie osoby, która nie jest w stanie samodzielnie kierować swoim postępowaniem z powodu:

1) choroby psychicznej

2) niedorozwoju umysłowego

3) innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii

Co istotne, do ubezwłasnowolnienia nie kwalifikują choroby związane z ograniczeniem w poruszaniu, czy innymi ciężkimi chorobami, które nie mają jednak bezpośredniego związku ze zdrowiem psychicznym chorego. Jeśli zastanawiasz się nad ubezwłasnowolnieniem osoby starszej, to warto wziąć to pod uwagę.

Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może samodzielnie dokonywać skutecznie czynności prawnych, co oznacza jeśli to uczyni, to czynność taka jest nieważna. Tym samym nieważna będzie darowizna dokonana przez osobę ubezwłasnowolnioną całkowicie, zawarcie przez nią umowy najmu mieszkania czy sprzedaż samochodu. Podobnie w przypadku sporządzenia testamentu przez osobę starszą, o którym pisałam na blogu, przez osobę ubezwłasnowolnioną całkowicie, nie wywoła on skutków prawnych. Spadek po osobie ubezwłasnowolnionej będzie dziedziczony na podstawie ustawy, a o postępowaniach spadkowych można przeczytać tutaj

Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę. Opiekun dba o interesy osoby ubezwłasnowolnionej.

Jeśli osobie potrzebna jest pomoc do prowadzenia spraw, jednak jej stan nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, osobę taką sąd może ubezwłasnowolnić częściowo. Dla osób starszych ubezwłasnowolnionych częściowo ustanawia się kuratora. Osoba ubezwłasnowolniona częściowo ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych, a do zaciągania przez nią zobowiązań lub rozporządza prawem, potrzebna jest zgoda przedstawiciela ustawowego tej osoby. Ubezwłasnowolnienie częściowe będzie adekwatnym rozwiązaniem w sytuacji, w której chory potrzebuje jedynie pomocy w prowadzeniu swoich spraw.

Wniosek o ubezwłasnowolnienie kieruje się do sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby której dotyczy wniosek lub ze względu na miejsce jej pobytu. Nie każdy może skutecznie wystąpić z wnioskiem o ubezwłasnowolnienie. Wniosek o ubezwłasnowolnienie może złożyć do sądu:

1) małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie

2) krewni w linii prostej

3) rodzeństwo

4) przedstawiciel ustawowy

Postępowanie toczy się przy udziale prokuratora. Wniosek powinien spełniać wymogi formalne pierwszego pisma w sprawie, określone przepisami prawa cywilnego. Kancelaria oferuje wsparcie klientom w prowadzeniu postępowania przed sądem, więcej na temat prowadzenia postępowań sądowych można przeczytać w usługach.

W zależności od skomplikowania danej sprawy i możliwości czasowych danego sądu, sprawy o ubezwłasnowolnienie trwają z reguły od kilku do kilkunastu miesięcy. Prawidłowo przygotowany wniosek o dołączenie niezbędnych dokumentów pozwalają usprawnić postępowanie i przyspieszyć przebieg sprawy.

Zadaniem opiekuna i kuratora jest ochrona interesów ubezwłasnowolnionego, w tym zarządzanie jego majątkiem. Nie oznacza to jednak, że opiekun ma w tym zakresie pełną dowolność. W bardziej doniosłych sprawach dotyczących ubezwłasnowolnionego opiekun musi wystąpić do sądu o zgodę na określone czynności, np. dokonanie darowizny czy sprzedaż nieruchomości.

Do obowiązków opiekuna nie należy ponoszenie jakichkolwiek wydatków na rzecz podopiecznego z własnego majątku.

Czy opiekun otrzymuje wynagrodzenie? Co do zasady nie, jednak w przypadku gdy sprawowanie funkcji opiekuna wiąże się ze znacznym nakładem pracy, sąd może na wniosek opiekuna przyznać mu wynagrodzenie.

Masz pytania dotyczące procedury ubezwłasnowolnienia? Zapraszamy do kontaktu: kancelaria@skubiszynska.pl lub telefonicznie: +48 695 703 504.